Finlandiya’nın güneyindeki küçük bir kasaba olan Pornainen’de, dünyanın en büyük kum bataryası devreye alındı. Amaç, yenilenebilir enerjiyi daha verimli kullanmak ve ısıtma kaynaklı karbon salımını azaltmak. Sistem tam kapasiteyle çalıştığında, bölgedeki ısıtma emisyonlarının yüzde 70’e kadar düşmesi, ayrıca yılda yaklaşık 160 ton karbon eşdeğeri salımının önlenmesi bekleniyor.
13 metre yüksekliğinde ve 15 metre genişliğinde olan bu dev batarya, enerji alanında çalışan Polar Night Energy tarafından, yerel bir enerji firması olan Loviisan Lämpö adına inşa edildi. Helsinki’ye yaklaşık bir saat uzaklıkta bulunan tesis, 1 megavatlık termal güç üretebiliyor ve 100 megavat-saat enerji depolayabiliyor. Bu da, aynı şirketin 2022’de tanıttığı ilk modele kıyasla on kat daha büyük olduğu anlamına geliyor.
Kum bataryası tam olarak ne yapıyor?
Bu sistem, ısıyı depolama kapasitesi yüksek olan sabuntaşıyla dolu, yalıtımlı büyük bir tanktan oluşuyor. İçine yerleştirilen yaklaşık 2.000 ton ezilmiş taş, dışarıdan sağlanan ısıyı emerek uzun süre tutabiliyor.
Güneş ve rüzgar gibi kaynaklardan gelen fazla enerji, bir boru sistemiyle bu taşların içinden geçirilerek tankın içinde birikiyor. İhtiyaç duyulduğunda bu ısı, sıcak su, buhar ya da ısıtılmış hava şeklinde geri kazanılıyor ve binaların ısıtılmasında ya da sanayi süreçlerinde kullanılabiliyor.
Kum bataryalarının önemi, yenilenebilir enerjinin dalgalı yapısını dengelemesinden kaynaklanıyor. Güneş ışığının olmadığı ya da rüzgarın durduğu zamanlarda enerji üretimi düşerken, önceden depolanmış ısı bu boşluğu kapatabiliyor. Bu sayede hem enerji sürekliliği sağlanıyor hem de fosil yakıtlara duyulan ihtiyaç azalıyor.
Loviisan Lämpö CEO’su Mikko Paajanen, şirketin 2035 yılına kadar karbon nötr olmayı hedeflediğini belirtiyor ve kum bataryasını bu hedef doğrultusunda atılmış önemli bir adım olarak görüyor. Projeye katkıda bulunan Polar Night Energy yöneticisi Liisa Naskali ise, “Yakmak, artık sürdürülebilir bir yöntem değil. Bu proje, başka seçeneklerin mümkün olduğunu gösteriyor” diyor.
İklimden ötesi: Ekonomik avantaj
Kum bataryaları sadece çevre açısından değil, ekonomik açıdan da fayda sağlıyor. Elektrik şebekesi üzerinde yükün azaldığı saatlerde fazla enerji depolanabiliyor, ihtiyaç duyulduğunda ise bu enerji tekrar kullanılabiliyor. Bu da hem enerji maliyetini düşürüyor hem de sistemin daha dengeli çalışmasını sağlıyor.
Yatırımcılar da bu teknolojiye ilgi gösteriyor. CapMan Infra Yatırım Direktörü Sauli Antila, kum bataryalarının gelecekte farklı enerji sistemlerini bir araya getirmede etkili olabileceğine inanıyor: “Bu sistemler, yalnızca çevreci değil, aynı zamanda esnek ve pratik çözümler sunuyor.”
